Kibboets Lotan in het zuiden van Israel geeft ecologische curssusen in o.a. permacultuur en bouwen met klei en stro. Er is zelfs een campus voor ecologiestudenten die langer willen blijven. De cursussen zijn een groot succes. Mark Naveh is het hoofd van de ecologische afdeling en vertelt over het kibboetsleven en over hoe duurzaamheid een belangrijk thema werd, ook al zijn er in het woestijnklimaat compromissen nodig.
Een podcast in Engels.
Toen mijn broers en twee schoonzussen aanboden om, voor mijn pensionering, een reis naar Israël cadeau te geven, stond één bestemming bovenaan: ik wilde kibboets Lotan, diep in de Negev weer bezoeken. Ik was daar vijftien jaar eerder geweest en had genoten van de stilte, het kibboetsleven en een vogelsafari. En de kibboets timmert in Israël aan de weg als een plek waar men onderwijst in permacultuur, compost maken en bouwen met klei, stro en afval. Bovendien had men een klein stukje woestijn beschermd als natuurreservaat.
Half mei was het zover en vertrok ik met mijn broer voor een intensieve tocht dwars door het land. We verbleven twee dagen in de kibboets, eigenlijk te kort, maar samen reizen is compromissen maken.
Lotan is met 150 zielen maar een heel klein ‘dorpje’. Het ligt pal tegen de Jordaanse grens aan, zo’n 50 kilometer ten noorden van Eilat, de havenstad op het puntje van de Rode Zee. Ze is in 1983 opgericht door tieners en twintigers, vooral Israëliërs, Amerikanen en er was een Nederlander. Lotan is de laatste klassieke kibboets. Wat wil zeggen dat het opgericht is als coöperatieve, agrarische leefgemeenschap. De strikte gelijkheidsgedachte die er onder zit, is in de loop der jaren losgelaten. Vroeger werden alle inkomsten op een grote hoop gegooid en kreeg ieder een gelijk deel. Nu is het inkomen afhankelijk van de inhoud van het beroep, ervaring, senioriteit etc. Een deel van de bewoners werkt zelfs niet in de kibboets, maar heeft een baan of eigen bedrijf er buiten, Dit inkomen wordt belast ten behoeve van de kibboets zodat gemeenschappelijke doelen en diensten betaald kunnen worden. De economische bedrijvigheid – koeien, dadelpalmen, zonneweide, toerisme en educatie – is wel gemeenschappelijk eigendom. De waterscheiding, de grote verandering, is dat iedereen nu verantwoordelijk is voor zijn eigen inkomen.
Maar waar ligt de balans tussen gemeenschappelijke waarden en de individuele? Het is een universele vraag waarover in een kibboets harde ervaring is te verzamelen.
Ik had het geluk om met Mark Naveh (58) te praten. Hij is het hoofd van het ecologisch onderwijs en is net na de oprichting, in 1989, lid geworden van de kibboets. Hij spreekt perfect Engels. En dat moet ook wel want hij is geboren in Engeland en opgegroeid in Australië. Bovendien weet hij uitstekend te verwoorden wat er allemaal gebeurd is in de kibboets. En dat het ecologisch besef pas begon te groeien toen enkelen zich afvroegen wat de gebruikte pesticiden voor hun eigen gezondheid kon betekenen. Een ‘no brainer’ met grote gevolgen noemt Mark het initiatief om voedselresten apart in te zamelen en te composteren. Wat kon en moest er gebeuren met ander afval? Een heel programma ontstond wat leidde tot het bouwen van sculpturen, banken, huizen met klei en stro en ander afval. Het werd de start van eco-cursussen en is een belangrijke bouwsteen van de kibboets geworden.