Deel het bericht “toekomstdroom: weilanden op zee”
door Astrid de Jonge
Afgelopen juni had ik de buitenkans om ervaring op te doen in de wereld van het onderzoek. Specifieker omschreven: op naar Denemarken om zeegrasplanten op te duiken, en op naar Zeeland om ze daar uit te planten. Samen met ecologisch onderzoeksbureau The Fieldwork Company.
Wie ben ik dan? Ik ben Astrid de Jonge, ik ben 37 jaar oud en ik woon in Groningen. Werk in het natuurbeheer voor Staatsbosbeheer in de provincie, en ben op zoek naar verbreding van mijn werkveld. Vandaar dat ik enkele stages loop bij ecologische onderzoeksbureau’s.
Mijn eerste stage was bij The Fieldwork Company, een Gronings bedrijf wat zich o.a bezighoudt met zeegrasherstel.
Laat ik jullie eerst wat vertellen over zeegras. Zeegras is een hele bijzondere plantensoort. Het is de enige plant die op de bodem van de zee voorkomt, en bloeit, zaad zet en pollen vormt. Ze kan daar hele velden vormen. In Nederland vind je twee soorten: groot zeegras (Zostera marina) en klein zeegras (Zostera noltii). Zeegras kwam vroeger veel voor in de Wadden- en Noordzee. Het is geen wier, al doet het je daar wel aan denken, kijk maar:
Zeegras
Zeewier
Wier maakt geen zaden aan. De ‘luchtbellen’ die je vaak in wier ziet op het strand of in zee, zijn luchtblazen die zorgen voor drijfvermogen.
Wieren en zeegras zijn allebei wel van nut voor de mens. Allerlei soorten zeewier zijn eetbaar en goed voor de gezondheid, zeegras was van nut als vulmiddel in matrassen, dijken en boten.
Van 1300 tot 1930 was er een bloeiende industrie rondom groot zeegras aan de kust.
Dat moet je je maar eens voorstellen: met laagwater de zee opvaren, en het zeegrasveld wat boven water uitstak zeisen maar!
Helaas waren er begin jaren ’30 een aantal factoren waardoor het zeegras het steeds moeilijker kreeg en bijna overal verdween. Vertroebelend water en veranderende stromingen door de komst van de Afsluitdijk, niet genoeg zonlicht in de zomers en een infectieziekte die de meest aanwezige zeegrassoort, het groot zeegras, enorm uitdunde. Van 150 vierkante kilometer zeegras naar amper een vierkante kilometer.
Nu is dat pech voor de mens, maar ook pech voor de natuur. Want die enorme oppervlakte zeegras zorgt voor een stabiele bodem, zodat golfslag deze niet weg kan slaan. Wat ons kustbescherming geeft en zeedieren beschutting en voedsel. Een kraamkamer voor vissen. Voedsel voor allerlei vogels zoals de meerkoet en de rotgans, die vervolgens gras op de dijken en op het boerenland zijn gaan eten….
Ook slaat zeegras veel koolstof op. En wanneer er eenmaal grote velden zijn, houdt ze zichzelf in stand. Ze houdt het water schoon en helder, rustig en voegt zuurstof toe aan de bodem.
Maar wanneer er maar een klein groepje zeegrasplanten bij elkaar groeit, is het veel lastiger om overeind te blijven in het woelige water. Wat heeft zeegras nodig? Hoe kun je die omstandigheden creëren? En wat werkt voor welke soort zeegras?
Sinds de jaren ’90 is er toenemende interesse in zeegras en onderzoek naar mogelijkheden tot herintroductie. Het is erg moeilijk om er achter te komen wat werkt om zeegras weer tot bloei te laten komen. Maar de wetenschap komt dichterbij.
Met verschillende manieren van kweken en zaaien van zeegras is men er in 2022 geslaagd om een 600 ha zeegrasveld bij Griend te creëren. Dit veld groeit hier nog steeds en blijkt zichzelf in stand te kunnen houden.
Een vervolgstap was het gebied de Grevelingen in Zeeland. Hier loopt nu een grootschalig vijfjarig onderzoeksproject, we zijn in het tweede jaar.
In de Grevelingen blijken andere factoren te spelen dan in de Waddenzee. De zaaimethodes die bij Griend werden gebruikt sloegen niet aan. Dus moet er gewerkt worden met zeegrasplanten. Deze worden uit Duitsland en Denemarken gehaald.
Een andere factor is dat het voedselweb onvolledig is, in tegenstelling tot de Waddenzee. Met als gevolg meer predatie van het zeegras, waardoor het bescherming nodig heeft bij het opgroeien. Onderzoek vraagt een lange adem….
Er is wereldwijd onderzoek naar zeegras, aangezien het ook overal voorkomt. En overal blijkt: wat hier werkt, werkt niet persé daar…. maar misschien wel met een aanpassing!
Zo lijken natuur en onderzoek doen wel op elkaar: telkens kijken wat er het beste past in de omgeving, en je overlevingsstrategie daarop instellen. Mutatie, evolutie, en een revolutie van de kennis! Op naar meer zeegras!
Bronnen: www.thefieldworkcompany.nl
https://www.natuurmonumenten.nl/natuurgebieden/griend/nieuws/zeegrasherstel-in-de-waddenzee
https://www.rug.nl/fse/news/climate-and-nature/20240620-kickstarting-seagrass
http://www.pagowirense.nl/wier-fot.asp